Sách hay về các nền văn minh loài người

Thế giới Cho Đến Ngày Hôm Qua

Tác giả của những cuốn sách bestseller Súng, Vi trùng và Thép và Sụp đổ đã khảo sát lịch sử xã hội loài người để trả lời câu hỏi: Chúng ta có thể học được gì từ các xã hội truyền thống để tạo nên thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả?

Phần lớn chúng ta đều mặc nhiên thừa nhận xác đặc trưng trong xã hội hiện đại của chúng ta, từ việc du lịch bằng máy bay, viễn thông cho tới việc biết đọc biết viết và bệnh béo phì. Tuy nhiên gần như suốt sáu triệu năm tồn tại, xã hội loài người không có những điều này. Trong khi hố sâu ngăn cách chúng ta khỏi thủy tổ dường như rộng hơn bao giờ hết, chúng ta có thể nhìn ngắm lối sống cũ của mình trong những xã hội truyền thống mà phần lớn vẫn hoặc gần đây còn tồn tại. Các xã hội như New Guinea nhắc nhở chúng ta rằng mọi thứ thay đổi mới chỉ là ngày hôm qua – thời điểm chúng ta tiến hóa – và rằng cơ thể và cách thức thực hành xã hội của người cận đại vẫn giúp họ có khả năng thích nghi tốt hơn với những điều kiện truyền thống hơn là hiện đại.

Thế giới cho đến ngày hôm qua cung cấp một bức tranh trực diện đầy mê hoặc về quá khứ nhân loại tồn tại hàng triệu năm, một quá khứ hầu như đã biến mất, và xem xét những khác biệt giữa quá khứ và hiện tại cho một cuộc sống hôm nay của chúng ta.

Súng, Vi Trùng Và Thép

Cuốn sách giải thích vì sao các nền văn minh Á – Âu (bao gồm cả Bắc Phi) lại tồn tại được, cũng như đã chinh phục các nền văn minh khác, cùng lúc ông bác bỏ các lý thuyết về sự thống trị của các nền văn minh Á –Âu dựa trên trí tuệ, đạo đức hay ưu thế di truyền. Jared Diamond lập luận rằng, sự khác biệt về quyền lực và công nghệ giữa các xã hội loài người có nguồn gốc từ sự khác biệt về môi trường, trong đó sự khác biệt này được khuếch đại không ngường. Qua đó, ông giải thích tại sao Tây Âu, chứ không phải các nền văn minh khác trong thế giới Á – Âu như Trung Quốc, lại trở thành các thế lực thống trị.

Mục đích của cuốn sách này là cung cấp một lược sử về tất cả mọi người trong khoảng 13.000 năm trở lại đây. Câu hỏi đã khiến tôi viết ra cuốn sách này là: tại sao lịch sử đã diễn ra trên mỗi châu lục một khác? Nếu như câu hỏi này lập tức khiến bạn nhún vai cho rằng bạn sắp phải đọc một luận văn phân biệt dân tộc thì, xin thưa, không phải vậy. Như bạn sẽ thấy, những lời đáp cho câu hỏi này tuyệt không bao hàm những sự khác biệt về dân tộc. Cuốn sách này tập trung truy tìm những lý giải tối hậu và đẩy lùi chuỗi nhân quả lịch sử càng xa bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.

Sụp Đổ

Với phương pháp đa ngành cùng khối lượng kiến thức khổng lồ, Jared Diamond đã hoàn thành kiệt tác mang tính cách mạng trong nghiên cứu về lịch sử nhân loại : Sụp đổ – Các xã hội đã thất bại hay thành công như thế nào ? Người đọc sẽ đi từ văn minh Maya, đến với sự bùng nổ và suy tàn của người Viking, xem xét sự hưng thịnh và kết cục bi thảm của người Norse ở Greenland… Những nguyên nhân nào được xem là căn bản nhất cho mọi sự diễn tiến hay suy bại của các xã hội trên toàn thế giới ? Có thể kiếm tìm một lý giải hay một mô hình cho tất cả những thất bại hay thành công của nhân loại hay không ? Chúng ta có thể học gì từ sự thất bại của những nền văn mình từng là vĩ đại nhất ? Nhân loại sẽ cần ghi nhớ những điều được Diamond tổng kết :

“Do vậy, chúng ta đang tiến rất nhanh trên con đường không bền vững…, nên bằng cách này hay cách khác, các vấn đề môi trường của thế giới sẽ được các thế hệ trẻ hiện nay giải quyết. Vấn đề ở đây là liệu chúng ta có được giải quyết bằng những cách thích hợp do chính chúng ta chọn lựa hay không, hay bằng những cách tiêu cực mà chúng ta không muốn chọn lựa như chiến tranh, diệt chủng, dịch bệnh và các xã hội sụp đổ. Trong khi tất cả các hiện tượng tàn khốc trên luôn gắn chặt với lịch sử xã hội loài người, nhưng mức độ nghiêm trọng của suy thoái môi trường và áp lực dân số sẽ kéo theo và bất ổn chính trị. “

Văn Minh Phương Tây Và Phần Còn Lại Của Thế Giới

Quá trình văn minh phương Tây vươn tới vị thế thống trị hoàn cầu là một hiện tượng lịch sử đơn lẻ có ý nghĩa quan trọng nhất trong vòng 5 thế kỉ qua.

Bằng cách nào phương Tây vượt qua được những đối thủ phương Đông? Và có phải giờ đây phương Tây không còn ở đỉnh cao quyền lực nữa? Sử gia Niall Ferguson lập luận rằng bắt đầu vào thế kỉ 15, phương Tây đã phát triển sáu khái niệm mới đầy uy lực – cạnh tranh, khoa học, pháp quyền, y học hiện đại, chủ nghĩa tiêu dùng và đạo lý nghề nghiệp – cho phép họ vượt qua tất cả các đối thủ cạnh tranh khác.

Nhưng giờ đây, Ferguson cho thấy phần còn lại của thế giới đã tiếp thu tất cả các khái niệm mà phương Tây từng độc chiếm, trong khi phương Tây lại đang đánh mất niềm tin vào chính mình. Ghi lại sự hưng thịnh và suy tàn của các đế chế cùng với những cuộc va chạm (và giao hòa) của những nền văn minh, Văn Minh Phương Tây Và Phần Còn Lại Của Thế Giới đã đúc kết lại lịch sử thế giới, và đây được coi là cuốn sách xuất sắc nhất của Niall Ferguson.

Sự Va Chạm Giữa Các Nền Văn Minh Và Sự Tái Lập Trật Tự Thế Giới

Năm 1993, Samuel P. Hungtington, khi đó là Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thuộc Đại học Harvard, đã có bài viết mang tính dự báo: “Sự va chạm của các nền văn minh?”. Tiêu đề đó cho thấy tác giả của nó có phần hoài nghi: liệu có khả năng xảy ra sự đụng độ giữa các nền văn minh trong thế kỷ XXI hay không? Và thực tế, nội dung của bài viết đã nói lên rằng sự đụng độ là điều khó tránh khỏi. Năm 1996, Hungtington tiếp tục phát triển dự báo của mình thành cuốn sách Sự Va Chạm Giữa Các Nền Văn Minh Và Sự Tái Lập Trật Tự Thế Giới.

Trong cuốn sách của mình, S. Hungtington đã vẽ lại bức tranh chung về các nền văn minh khác nhau trên thế giới. Về cơ bản, ông phân chia nhân loại thành 2 bộ phận là văn minh phương Tây và văn minh ngoài phương Tây, trong đó văn minh phương Tây đóng vai trò trung tâm trong các phân tích của ông, là điểm tham chiếu để xem xét các nền văn minh khác ngoài phương Tây.

Trên cơ sở xác định các nền văn minh chủ yếu của thế giới, Hungtington tiếp tục làm sáng tỏ những thay đổi về cán cân giữa các nền văn minh, giải thích sự thoái trào của văn minh phương Tây và quá trình phục sinh các nền văn minh ngoài phương Tây. Ông cũng chỉ ra một trật tự mới của các nền văn minh cùng với sự tái định hình nền chính trị toàn cầu thông qua văn hóa.

Almanach Những Nền Văn Minh Thế Giới

Với dung lượng kiến thức đồ sộ, phong phú đa dạng, tập sách được bố cục thành ba phần:

• Phần thứ nhất: Lịch, biên niên lịch sử sự kiện, nhân vật và nền văn hóa cổ thần bí Đông – Tây phương kỳ diệu.
• Phần thứ hai: Những nền văn minh nhân loại – di sản văn hóa đất nước – con người và các phong tục kỳ lạ trên thế giới.
• Phần thứ ba: Khoa học – kỹ thuật với nền văn minh nhân loại và dự báo nền văn minh thế kỷ XXI.

Một đặc điểm của tập sách Almanach Những Nền Văn Minh Thế Giới là không đi vào lý luận, bình giảng các nền văn minh, văn hóa. Ở đây, tập sách được trình bày trên hai bình tuyến: nền văn hóa – văn minh tinh thần và nền văn hóa – văn minh vật chất. Nó đi thẳng vào việc giới thiệu các sự kiện, sự vật, nhân vật, các phát minh và thông qua các di sản, các công trình kiến trúc, tác phẩm (văn học, hội họa, triết học, lịch sử) và phong tục tập quán, … để giới thiệu về nền văn minh ấy. Với phong cách viết phóng khoáng, có lúc mô tả tỉ mỉ, có khi điểm xuyết lướt qua, nhưng tựu trung lại luôn luôn hướng về một nền văn minh – văn hóa vật chất – tinh thần cụ thể nên đã tạo cho độc giả niềm ham mê hiểu biết.

Các Nền Văn Minh Cổ Đại

• Đối với người Ai Cập, Pharaon đại diện cho cái gì?
• Người Hy Lạp có những thú vui giải trí nào?
• Đế chế La Mã đã trở nên hùng mạnh ra sao?
• Người Trung Quốc xây dựng Vạn lý trường thành để làm gì?
• Lịch sử Phật giáo diễn biến ra sao?
• Những người Maya đã sống như thế nào?
• Tại sao người Aztec làm nghi lễ hiến tế?
• Thành trì của người Inca giống cái gì?
• Người Viking với những chiếc thuyền đã khám phá được những gì?
• Nhân vật nào đã từng cai trị vương triều Benin?

Các câu hỏi đó và nhiều câu hỏi khác nữa sẽ được trả lời trong cuốn sách này; tranh minh họa giúp chúng ta hiểu rõ hơn những nền văn minh đã để lại dấn ấn sâu đậm trong lịch sử nhân loại.

Dấu Ấn Các Nền Văn Minh Của Những Vị Thần

Dấu ấn các nền văn minh của những vị thần được nhìn nhận là công trình cực kỳ quan trọng khi nó giới thiệu lý thuyết rằng Trái đất cổ xưa đã từng liên lạc với người ngoài hành tinh.

Tác phẩm bestseller tầm thế giới này chứng tỏ người ngoài hành tinh tiên tiến từ thế giới khác đã nhiều lần đến thăm Trái đất của chúng ta. Erich von Daniken khảo sát các di chỉ, các thành phố thất lạc, các phi trường không gian và biết bao các sự kiện khoa học vững chắc chỉ ra sự can thiệp của người ngoài Trái đất vào lịch sử nhân loại.

Tuy nhiên, điều phi thường nhất là Von Daniken đã đưa ra lý thuyết rằng chúng ta vốn là hậu duệ của những nhà tiên phong đến từ Thiên hà này – và những chứng cứ khảo cổ đã cho thấy điều đó.